Tegenstellingen zijn er altijd en overal. Een tegenstelling die je vergroot of verergert wordt een polarisatie. Op het moment dat een tegenstelling is gepolariseerd, is er eigenlijk geen goed gesprek meer mogelijk. In een polarisatie hebben de polen namelijk de monopolie op de waarheid genomen. Dan wordt er niet meer geluisterd. Dit kwadrant werkt niet als er een monopolie op de waarheid is.
Bij een tegenstelling kan het erg helpen om die uit te diepen. Dat uitdiepen zorgt ervoor dat je een duidelijk beeld krijgt van de twee stellingen, wat er goed en wat er slecht is aan de stellingen. Ik werk in groepen vaak met het onderstaande kwadrant. Het is een model dat goed aansluit bij de Deep Democracy werkvorm Debat.
Het werkt vrij simpel. Je kiest de tegenstelling. Bijvoorbeeld wel iets doen, of niet iets doen. Of vernieuwen versus vasthouden, klas- tegenover schoolbelang, school- tegenover stichtingsbelang, doorgaan of stoppen, methode A of methode B, samenwerken of niet samenwerken, samenvoegen van de afdeling of niet samenvoegen van de afdeling, extra groep, geen extra groep, uitbreiden of niet uitbreiden, investeren of niet.
Je werkt vak voor vak. Het gaat op de wijze van Sharing and Dumping, geen discussie, popcorn style (als je aanvoelt dat je wilt poppen, pak je het moment). Korte en krachtige punten werken het best. |Als er veel woorden nodig zijn kan dat drie dingen betekenen:
- Er worden meerdere punten tegelijk genoemd. Maak ze los en schrijf ze afzonderlijk op;
- Er wordt nuance aangebracht. Haal de nuance eraf en maak het kort en bondig, lekker duidelijk;
- Er wordt nadruk gelegd of gelobbyd. Haal de nadruk en de lobby eruit.
Het helpt om even goed in het vak te ‘zitten’. Daarvoor moet je wat tijd nemen. Alles wat gedacht of gezegd wordt mag opgeschreven. Als je denkt dat dit het is, pak je het volgende vak. De volgorde maakt niet zoveel uit, de één vindt het makkelijker eerst alles voor stelling A op te noemen, de ander eerst alle positieve punten. Belangrijk is dat je tegelijk met elkaar een vak vult, zodat je elkaar kunt aanvullen en goed kunt horen wat er wordt gezegd.
Tweede ronde
Nadat alle vakken één keer aan bod geweest zijn, ga je ze allemaal nog een keer af. Welke nieuwe inzichten, aanvullingen of ideeën heb je gaande weg opgedaan? Vul aan waar nodig, pas op dat je niet in herhaling valt.
Wat wordt duidelijk als je de ingevulde vakken beschouwt? Is er een keuze te maken of is er fluïditeit (meer waardering voor beide stellingen)? Beschouw met elkaar het resultaat, kijk wat niet duidelijk is en vraag. Nu je dit weet, wat wordt dan de volgende stap?
Fluïditeit
In veel situaties is, los van de emotie, vaak iets voor zowel het een en als voor het ander te zeggen. Beide stellingen hebben hun positieve en hun negatieve waarde. Soms zakt men in organisaties door naar het negatieve. Er komt een groeiende en groter worden behoefte voor de andere kant. Dat voelt goed, totdat ook deze doorslaat en in het negatieve beland. Zeg maar de route van de rode en oranje pijlen in de afbeelding hieronder.
De groene pijlen volgen is het meest constructief voor organisaties. Hoe kun je er met elkaar voor zorgen dat het goede van het een en van het ander voor de organisatie behouden blijft? Hoe blijf je alert op het doorslaan?
Ervaring
Het invullen, mits de voorwaarden aanwezig zijn, is vaak al heel verhelderend voor een groep of de deelnemers. We spreken bij Deep Democracy dan over rolfluïditeit. Vanuit je eigen stelling krijg je meer begrip voor de stelling van een ander en meer zicht op de ongewenste uitwerking van die van jou. Je bent meer fluïde geworden. Die fluïditeit heb je nodig om met en van elkaar te leren. En daarmee samen positief te ontwikkelen.
Een goed vervolg op het invullen is erg afhankelijk van de setting, de stellingen, de betrokkenheid, de diversiteit en de grootte van de groep. Het goed leiden van dit gesprek is van belang. Meer weten? neem contact op.
Met dank aan Frank Weijers voor de training transformatieve polarisatie, waar dit model ter sprake kwam.